به گزارش مفدا_ زاهدان، سیزدَه‌بدَر سیزدهمین روزِ فروردین‌ماه و از جشن‌های نوروزیِ ایران میباشد که در تقویمهای رسمیِ ایران، این روز، روز طبیعت نامگذاری شده‌است و از تعطیلات رسمی است.
اما فلسفهٔ این روز چیست؟
در میان جشن‌های ایرانی جشن «سیزده‌بدر» کمی مبهم است، زیرا مبنا و اساس دیگر جشن‌ها را ندارد.
گفته میشود ایرانیان باستان در آغاز سال نو پس از دوازده روز جشن‌گرفتن و شادی‌کردن که به یاد دوازده ماه سال است، روز سیزدهم نوروز را که روز فرخنده‌ای‌ست به باغ و صحرا می‌رفتند و به جشن و پایکوبی میپرداختند و درحقیقت با این ترتیب رسمی بودن دوره نوروز را به پایان می‌رسانیدند.
در تاریخچه سیزده بدر پس از تحقیق و بررسی به جمشید شاه میرسیم :
در واقع جمشید، شاه پیشدادی، روز سیزده نوروز را در صحرای سبز و خرم ، خیمه و خرگاه برپا می‌کند و بارعام میدهد و چندین سال متوالی این کار را انجام می دهد که در نتیجه این مراسم در ایران زمین به صورت سنت و آیین در می آید و از آن پس ایرانیان سیزده بدر را بیرون از خانه در کنار چشمه سارها و دامن طبیعت برگزار می‌کردند.
و سیزده به در بهانه ای برای باهم بودن
در عصر جدید که همه جا را آلودگی های مختلف فراگرفته، ماشین و دود و سر و صدا در همه جا یافت میشود و مردمان به دنبال لحظه ای آرامش و بهانه ای برای دیدار تازه کردن و باهم بودن هستند . شاید سیزدهم نوروز، تنها یک بهانه است؛ بهانه ای برای آشتی با طبیعت ؛
بهانه ای برای به یاد آوردنِ پاکیِ آب، پایداریِ کوه و خوش منظری گل و درخت ...
در این روز خانواده‌ها ، از صبح زود، به خارج از شهر می‌روند و در کنار آب و یا زیر سایه درختان ساکن می شوند و کودکان با شور و شوقی وصف ناشدنی به بازی و شیطنت می پردازند.
در کند و کاوش سیزده به در به واژی این روز نیز میپردازیم که چرا از آن با عنوان سیزده‌بدر یاد می شود.
البته مشهور است که واژهٔ سیزده‌بدر به‌معنای «در کردن نحسیِ سیزده» است اما در فرهنگ ایران هیچ یک از روزهای سال نحس و بدیمن شمرده نشده؛ بلکه هر یک از روزهای هفته و ماه ، نامهای زیبا و در ارتباط با یکی از مظاهر طبیعت داشته اند .
همچنین روز سیزدهم هر ماه خورشیدی در گاه‌شماری ایرانی نیز، تیر روز نام دارد که متعلق به ستاره تیشتر (باران آور) می باشد و ایرانیان از روی میمنت و سعادت روز سیزدهم فروردین را به عنوان نخستین جشن تیرگان سال انتخاب کرده‌اند!
با دقت در متون کهن و نوشته های دانشمندان و نویسندگان در می‌یابیم هیچگاه روز سیزده به درنحس و شوم نبوده بلکه در بیشتر متون از سیزده نوروز با عنوان مبارک ، فرخنده و خجسته نام برده‌اند
برای مثال در کتاب آثار الباقیه عن القرون الخالیه نوشته ابوریحان بیرونی جدولی برای سعد و نحس بودن روزها وجود دارد که در مقابل روز سیزدهم فروردین کلمه سعد به معنی نیک و فرخنده آورده شده است .
از طرفی وقتی به معانی واژه‌ها نگاه کنیم میتوان برداشت دیگری ازین ترکیب داشت :
«در» به معنای «دره و دشت» و «به» به معنای «طرف و سوی» میباشد .
پس با نگاهی کلی میتوان گفت واژهٔ «سیزده‌بدر» به‌معنای «سیزدهم به‌سوی در و دشت شدن» میباشد که همان معنی بیرون‌رفتن و در دامان طبیعت سرکردن را میدهد.
آیین‌های ایرانیان در روز سیزدهم فروردین ماه
این رویداد دارای آیین‌های ویژه‌ای است که در درازای تاریخ پدید آمده و اندک اندک چهره سنت به خود گرفته‌است. از آن جمله میتوان آیین‌های زیر را برشمرد:
_گره زدن سبز
_سبزه به رود سپردن
_خوردن کاهو و سکنجبین
_پختن خوراک‌های گوناگون به ویژه آش رشته یاد کرد.
و در نهایت این ان سان است که باید طبیعت را گرامی دارد؛ چون این فصل بیکران طبیعی بهترین هدیه از طرف پروردگار به بندگان است و هیچ کس نمی تواند نعمت های طبیعت را شماره کند و شکرش را به جا آورد.
چنانکه سعدی می فرماید:
از دست و زبان که برآید / کز عهده شکرش به درآید
بهار، رستاخیز طبیعت، زندگی ساز، دشمن مرگ و وسیله ای برای برانگیختن مردم از نو است.
در زیبایی های طبیعت، می توان عشق و زندگی را جستجو کرد. دوباره زیستن را با بهارش، دوباره سرودن را با قناری هایش و دوباره به منزل رسیدن را با آبشارهایش آغاز نمود.
و به عنوان سخن آخر
همانطور که پیشتر نیز به آن اشاره شد سیزده بدر روز آشتی با طبیعت و احترام به آن است، اما امروزه تنها چیزی که مشاهده میشود حمله و دست‌درازی به دامان پرمهر طبیعت است.
گذشتگان برای پیوند با طبیعت در این روز به دامان طبیعت می‌رفته و خداوند را به خاطر این نعمت شکر می نموده و طلب باران می کردند و این همان چیزی است که اکنون در حال فراموشی است.
رها کردن زباله در طبیعت ، آتش افروزی ، شکستن شاخه درختان ، چیدن گل ها و... به طبیعت آسیب جدی و جبران‌ناپذیری وارد می‌کند. شاید شیوع ویروس کرونا و تعطیلی اماکن و بوستان های تفریحی در این روز، پیام هشداری به انسانها باشد که قدر طبیعت را بیشتر دانسته و سیزده بدر امسال با ماندن در خانه و دوری از طبیعت، فرصتی دوباره به رویش شکوفه های بهاری دهند و از این میراث الهی نگهداری نمایند.
بیایید در روز طبیعت، با خود عهد ببندیم که؛
در حفظ طبیعت کوشا باشیم.
گردآورنده گان: آناهیتا حجازی و مبینا نوری، خبرنگاران سرویس فرهنگی مفدا زاهدان
ارسال نظر