به گزارش مفدا، شهر همدان در کنار طبیعت زیبا قدمت تاریخی بسیار زیادی دارد و در مکان‌های مختلف شهر آثار تاریخی و فرهنگی بسیاری وجود دارد یکی از این آثار کتیبه گنجنامه است که گزارشی از آن به شرح ذیل آمده است.
معرفی
کتیبه یا سنگ‌نبشته‌های گنجنامه نوشته‌هایی از دوران داریوش و خشایارشاه هخامنشی است که بر دل یکی از صخره‌های کوه الوند در پنج کیلومتری غرب همدان و در انتهای دره‌ی عباس‌آباد حک شده است. این کتیبه‌ها هر کدام در سه ستون بیست خطی به زبان‌های پارسی باستان، عیلامی و بابلی نو، نوشته شده‌اند. در سمت چپ هر دو لوح، متن پارسی باستان به پهنایی معادل ۱۱۵ سانتیمتر، وسط آنها متن عیلامی و در سمت راست، متن بابلی نو، حک شده است.
نام‌گذاری
این کتیبه‌ها از قدیم‌الایام، اسامی متفاوتی داشته‌اند. ابن فقیه همدانی، در سال ۲۹۰ هجری، در کتاب اخبار البلدان از این کتیبه‌ها با عنوان «تب تابر» یاد کرده است. تا قرن ششم هجری، این کتیبه‌ها نام‌های گوناگونی از جمله سنگ‌نبشته، نبشت خدایان، دادمهان یا دادبهان، تنبابر، ینبابر، ببنایه، کتیبه‌های الوند، جنگ‌نامه و گنجنامه داشته‌اند. دو نام «جنگ‌نامه» و «گنجنامه» در قرن‌های اخیر مصطلح شده‌اند. دکتر محمد معین، آن را به صورت اسم مرکب «بنیاد هرمز دادمهان» نیز نامیده است. درباره‌ی علت نام‌گذاری این کتیبه‌ها می‌توان گفت که گنجنامه در زبان فارسی به معنای حکایاتی از گنج است و عامه‌ی مردم تصور می‌کردند که این کتیبه‌ها راز گنجی پنهان را بازگو می‌کنند. اسم جنگ‌نامه هم به نظر می‌رسد که تحت تاثیر جنگاوری پادشاهان گذشته روی این کتیبه‌ها گذاشته شده و یا به مرور در زبان عامه، واژه‌ی جنگ جای گنج را گرفته است.
آبشار گنجنامه
آبشار گنجنامه با ۱۲ متر ارتفاع در مسیر صعود به ارتفاعات کوه الوند و در پنج کیلومتری غرب همدان کنار کتیبه‌های گنجنامه قرار دارد. این آبشار دارای آب دائمی است و در زمستان‌ها نیز جریان دارد. دبی متوسط آب (حجم آب جابجاشده از یک مقطع مشخص) این آبشار ۲۰۰ لیتر در ثانیه است که از دره‌ی زیبای عباس‌آباد و گنجنامه می‌گذرد. این آبشار در مسیر صعود به ارتفاعات کوه الوند و نزدیک شهر تاریخی همدان واقع شده است. وجود قندیل‌های یخی در فصول سرد، زیبایی این آبشار را دوچندان و خیل عظیمی از یخ‌نوردان را به خود جذب می‌کند.
آبشارگنجنامه و دره‌های سرسبز عباس‌آباد، تاریک‌دره و کیوارستان دیده می‌شود. تاریک‌دره نیز به دو شاخه تقسیم می‌گردد: در شاخه شرقی آن، تاسیسات پیست اسکی تاریک‌دره احداث شده است و در ضلع غربی تاریک‌دره، در خط الراس گردنه (گدوک)، جاده ماشین رو جدید با راه کاروان رو قدیمی یکی می‌شود.
این دره عصر هخامنشیان، شروع جاده هگمتانه – استخر، معروف به “ جاده شاهی“ بوده، که هگمتانه را از طریق پیچ و خم‌های تاریک‌دره، گدوک (دره)، وردآورد علیا، شهرستانه، اشتران به تویسرکان، نهاوند، کرمانشاه، لرستان، تخت جمشید و فارس مرتبط می‌ساخته است.
این راه، همچنین یکی از راه‌های ارتباطی همدان به غرب و جنوب کشور(و میانرودان) یا بین‌النهرین(عراق امروزی) بوده است. به سبب آنکه هگمتانه، پایتخت تابستانی هخامنشیان بوده و در مسیر جاده شاهی قرار داشته است، داریوش اول هخامنشی پس از اتمام کار سنگ نبشه‌های بیستون، دستور نقرکتیبه کنونی گنجنامه را داده است. پس از او فرزندش خشایار شاه نیز به پیروی از او کتیبه‌ای در سمت راست و کمی پائین‌تر از سنگ نبشته پدر، بر جای گذارده است.
آبشار گنجنامه در فصول گرم سال نیز یکی از مقاصد مورد علاقه‌ی صخره‌نوردان است.
در پشت آبشار دشتی زیبا و پرگل در دامنه‌ی کوه الوند گسترده شده است که به میدان میشان معروف است. این دشت زیبا در فصل بهار میعادگاه علاقه‌مندان به کوه و طبیعت، گروه‌های مختلف کوهنوردی و دانشجویان علاقه‌مند است.
موقعیت جغرافیایی مجموعه گنجنامه
کتیبه‌های باستانی گنجنامه در جنوب غربی شهر همدان و در فاصله‌ی پنج کیلومتری از شهر واقع شده‌اند. این کتیبه‌ها در انتهای دره‌ی سرسبز عباس‌آباد و در ابتدای جاده‌ی همدان به تویسرکان روی یکی از صخره‌های الوند قرار گرفته‌اند.
این جاده همان مسیر کاروان‌رویی است که در زمان هخامنشیان نیز وجود داشته و داریوش و خشایارشاه با لشکریان و همراهان خود از آنجا عبورکرده‌اند. از آنجایی که این مسیر یکی از شعبات اصلی راه شاهی بوده که هگمتانه پایتخت تابستانی هخامنشیان را به بابل وصل می‌کرده، از راه‌های پر رفت‌وآمد و امن آن دوران بوده است. به همین دلیل پادشاهان هخامنشی این مکان را جای مناسبی برای حکاکی این کتیبه‌ها و یادآوری عظمت نیاکان خود و نشر باورها و اندیشه‌های خود دیده‌اند. گنجنامه تنها پنج کیلومتر با پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین (همدان) و در مجاورت کتیبه‌های کهن و آبشار مصفای گنجنامه واقع شده است.
ارسال نظر